Zwicky Geçici Tesisi (ZTF), 2024’te gökyüzünde olağandışı bir parlaklık keşfetti. AT2024tvd olarak adlandırılan bu nesne, genellikle süper kütleli karadeliklerin bulunduğu galaksi merkezlerinden 2.500 ışık yılı uzakta belirdi.
Ancak, bu keşif, kozmik bulmacaya yeni bir parça ekledi. Otomatik sistemler başlangıçta bu nesneyi karadelik olarak tanımlamadı. Ancak Hubble ve Very Large Array teleskoplarından gelen veriler, bir yıldızın gezgin bir karadelik tarafından yutulduğunu ortaya çıkardı. Yıldız, kara deliğin gelgit kuvvetlerine boyun eğdi ve iç katmanları kara deliğe doğru spiral şeklinde çekilerek parlak radyasyon yaymaya başladı.
Chip’in belirttiğine göre, süpernovalardan farklı olarak, ışık zamanla solmadı; çünkü yıldız maddesi karadelik içine doğru devam etti.
Bu olay, bir Gelgit Bozulma Olayı (TDE) olarak adlandırıldı. Ancak merak edilen soru şuydu: Karadelik neden galaksi merkezinden bu kadar uzaktaydı?
Karadelikler nasıl “gezgin” hale gelir?
Cevap, galaksi birleşmelerinin dinamiklerinde gizlidir. Büyük galaksiler, küçük olanları yutarak büyür. Ancak bu birleşmeler sırasında, karadeliğin biri galaksi merkezinden uzaklaştırılabilir. Kütleçekimsel etkileşimler, kara deliği yavaş bir şekilde galaksi içinde sürükler. AT2024tvd’nin de bu şekilde “sürgün edildiği” düşünülüyor.
Bu tür gezgin karadelikler tek örnek değildir. Teorisyenler, devasa galaksilerde birkaç sürüklenen karadelik olabileceğini öne sürmektedir. Galaksi ne kadar büyükse, bu “gezgin” karadelikleri barındırma ihtimali de o kadar yüksektir.
Süper kütleli karadelikler, olay ufuklarında yıldızları ışık yaymadan yutabilir. Ancak gezgin karadelikler, daha küçük kütleleri ve değişken konumları sayesinde yıldızların son anlarını gözlemleyebilir. AT2024tvd, bilim insanlarına bu nadir fırsatı sunarak şu soruları sordurdu: Samanyolu galaksisinde benzer gezgin karadelikler var mı; bu olaylar, karadeliklerin evrimini anlamada yeni bir bakış açısı sağlayabilir mi?
AT2024tvd, sadece bir yıldızın yok oluşunu değil, aynı zamanda galaksi birleşmelerinin tarihini de aydınlatmaktadır. Araştırmacılar, gelecekteki teleskop taramalarının (örneğin Vera Rubin Gözlemevi) bu tür olayları daha sık tespit edeceğini ve evrenin karadelik popülasyonunu haritalama konusunda devrim yaratacağını tahmin etmektedir.
Gezgin karadelikler, galaksilerin görünmeyen yapı taşları olabilir. AT2024tvd, bu “gölge avcılarının” izini sürmek için yalnızca bir başlangıç…
